Atopowe zapalenie skóry – gdy swędzi i gdy nie masz się, gdzie schować

Atopowe zapalenie skóry to problem, który może mieć różny stopień zaawansowania – od niewielkich zmian, które łatwo pielęgnować aż do rozległych obszarów podrażnień, które odbierają pewność siebie i sprawiają, że każdy dzień staje się wyzwaniem.

Atopowe zapalenie skóry może rozwinąć się w każdym wieku – już w okresie niemowlęcym, jak również w dorosłości. Niestety, gdy problem raz się ujawni, nie ma szansy, by skóra kiedykolwiek wróciła do idealnego stanu – zawsze będzie to skóra wrażliwa, skłonna do podrażnień. Zmiany atopowe będą znikać i znowu się pojawiać. Stosowanie dobrej jakości kosmetyków i leków sprawia, że okresy zaostrzenia są krótsze, a okresy remisje dłuższe. I na tym powinna się koncentrować pielęgnacja skóry atopowej.

Atopowe zapalenie skóry – czyli co?

Atopowe zapalenie skóry to AZS, egzema, świerzbiączka. Zmiany te często określane są w kategoriach atopia a nawet alergii skórnej, wypryskiem alergicznym, alergicznego zapalenia skóry. Za atopowe zapalenie skóry odpowiada immunologiczna odpowiedź uwarunkowana genetycznie, która pod wpływem pewnych czynników staje się nieprawidłowa.

Przyczyny AZS

Dotąd naukowcy nie poznali pełnych przyczyn AZS. Mówi się jednak o konkretnych schematach powstawania zmian, które pojawiają się na skutek działania substancji drażniących. Tymi substancjami mogą być niewłaściwie dobrane kosmetyki, które drażnią delikatną skórę, ale również wiatr, klimatyzacja, skład proszku do prania…

Zmiany na skórze mogą powstawać na skutek alergenów pokarmowych i wziewnych (roztocza, pyłki roślin). W pierwszym przypadku lista substancji, które są potencjalnie szkodliwe, jest bardzo długa. Nie można mówić, że jakikolwiek składnik jest bezpieczny, bo reakcje w postaci wyprysku mogą powodować teoretycznie bezpieczne, regionalne pokarmy – ziemniaki, jabłka, marchew. Istnieją jednak substancje, które niekorzystną reakcję wywołują częściej, na przykład mleko, białko pszenicy, czekolada, truskawki, dodatki żywieniowe, konserwanty, gluten. Na szczególną uwagę zasługuje ten ostatni – dzisiaj coraz częściej mówi się, że gluten odpowiada za wiele wysypek o nieznanej etiologii. Pod wpływem czynników zewnętrznych (często trudnych do zidentyfikowania), skóra traci ważną barierę ochronną. Staje się bezbronna i narażona na ataki z zewnątrz.

Poza tym, co napisane powyżej, atopia może być wywołana również przez detergenty, proszki do prania, preparaty stosowane w domu do czyszczenia, a nawet metale – stosowane do produkcji biżuterii, guzików, zamków.

Nieszczelnie jelita a atopia

Skąd się bierze atopia? Wielu lekarzy wskazuje, że przyczyną są jelita, a dokładnie ich nieszczelność. Badania wykazały, że u osób z atopowym zapaleniem skóry występuje nieszczelność bariery jelitowej, która zwiększa przepuszczalność alergenów. Poza tym w każdym wypadku obserwuje się nieprawidłowe funkcjonowanie układu immunologicznego, we krwi krąży wiele limfocytów proalergicznych.

AZS – najgorsze swędzenie

Nie ma atopii bez swędzenia. Przykre swędzenie w przypadku atopowego zapalenia skóry może być niewielkie, chociaż zazwyczaj jest spore i utrudnia codzienne funkcjonowanie. Jest szczególnie dotkliwe wieczorami i w nocy, kiedy może nawet wybudzać ze snu. Niestety drapanie nie przynosi ulgi. Im bardziej się drapiemy, tym jest gorzej. Skóra wygląda na bardziej podrażnioną, zmiany są większe i bardziej dotkliwe.

Poza tym, że skóra swędzi jest ona zaczerwieniona, popękana, narażona na obrzęki. Naskórek jest suchy i skłonny do podrażnień. Pojawiają się na nim pęcherzyki i grudki. Na skórze może dochodzić również do wtórnych zakażeń – które niekiedy wymagają bardziej inwazyjnych metod leczenia, w tym także wizyty u lekarza.

Typowe umiejscowienie

Atopowe zapalenie skóry najczęściej objawia się w typowych miejscach – na policzkach, szyi, w zgięciach łokci, kolanach. W najostrzejszych przypadkach zmiany dotyczą całego ciała.
Wysypka przy AZS może występować stale lub pojawiać się i znikać.

Nawrotowy charakter

Atopowe zapalenie skóry to choroba przewlekła, powracająca. Trudna w leczeniu o różnym nasileniu. Teoretycznie z atopii, czyli zmian skórnych można wyrosnąć, ale tendencja do pojawiania się problemów zdrowotnych pozostaje. Najczęściej mówi się o marszu alergicznym, czyli przejściu AZS w astmę.

Stan skóry z AZS jest zazwyczaj najlepszy latem, a pogarsza się zimą, kiedy skóra jest narażona na wpływ czynników zewnętrznych – wiatru, mrozu, chłodu, a także nagłych wahań temperatury – suche i ciepłe powietrze w pomieszczeniu i zimne oraz wilgotne poza nim.

Delikatna postać AZS a ciężkie zmiany

Delikatna postać AZS to niewielkie zmiany, które znikają po nawilżaniu skóry. Nie są bardzo kłopotliwe. Nie swędzą wcale lub swędzą nieznacznie. Bardziej zaawansowana postać najczęściej występuje na większym obszarze skóry. Jest trudna w leczeniu, zmiany towarzyszą osobie chorej niemal cały czas.

Przewlekła wysypka może prowadzić do zgrubień skóry.

Uwarunkowana genetycznie

AZS jest uwarunkowane genetycznie. Najczęściej skłonność do AZS jest przekazywana z rodziców na dziecko.

Jako błąd zapisany w genach atopia jest chorobą autoimmunologiczną, czyli taką, w której układ odporności zwraca się sam przeciwko sobie. Reakcja odpornościowa organizmu jest po prostu zbyt silna i nieadekwatna do zagrożenia.

Jakie kosmetyki dla skóry atopowej?

Skóra atopowa wymaga specjalnego traktowania. Jest cienka i wrażliwa, dlatego pielęgnując ją, należy stosować odpowiednie kosmetyki. Powinny być bezzapachowe i wolne od barwników oraz wszelkich chemicznych dodatków. Podstawa to obojętne pH.
Przede wszystkim nie można dopuścić do wysuszenia skóry.

Pielęgnacja skóry atopowej

Nie wystarczy dobór odpowiednich kosmetyków. Bardzo ważna jest również pielęgnacja skóry atopowej – nienarażanie jej na nagłe wahania temperatur. Skóra atopowa nie lubi gorących kąpieli oraz długiego namaczania (bo bardzo szybko traci wodę, maksymalny czas to 3-5 minut, podczas których należy skórę umyć, najlepiej ograniczyć liczbę kąpieli do 2-3 w tygodniu). Dlatego zamiast kąpieli w wannie lepsze będą szybkie prysznice i letnia woda. Poza tym po kąpieli skóry atopowej nie wolno mocno trzeć, tylko lekko osuszać ręcznikiem. Podstawa to również nawilżanie naskórka – najlepiej natychmiast, a najpóźniej w przeciągu 10 minut od zakończeniu kąpieli. Skóra, na którą nakłada się krem, powinna być lekko wilgotna. Po nałożeniu kosmetyku nawilżającego i natłuszczającego warto przykryć na chwilę skórę, by zapobiec utracie wody.

Nakładanie kremów na skórę nie powinno ograniczać się jedynie do czasu po kąpieli. Skóra atopowa pozbawiona jest naturalnej ochrony, dlatego zabieg ten należy powtarzać wielokrotnie. Podstawą są emolienty, które chronią powierzchnię naskórka przed utratą wody. Dodatkowo wygładzają, odżywiają i przede wszystkim natłuszczają naskórek. W ten sposób ograniczają świąd i chronią przed utratą wody, a dodatkowo sprawiają, że skóra staje się mniej podatna na uszkodzenia i wpływ czynników zewnętrznych.

Jak leczyć skórę atopową?

By stan skóry atopowej był dobry, podstawą jest wytropienie czynników, które pogarszają jej wygląd. Należy zadbać o to, by dokładnie poznać sposób reakcji skóry na różne czynniki zewnętrzne. Gdy posiadamy tę wiedzę, nasza pozycja znacznie poprawia się.

Istnieje bowiem możliwość unikania czynników, które stan skóry pogarszają. Czasami konieczna jest zmiana diety – jedzenie mniej przetworzonych posiłków, zwrócenie uwagi na swój styl życia, często również rezygnacja z wszelkich siedlisk roztoczy, ewentualnego kurzu. Warto systematycznie wietrzyć dom, odkurzać, by żyć w dobrych warunkach, niesprzyjających drobnoustrojom.

Wskazane jest również dbanie o to, by paznokcie były zawsze krótko obcięte i spiłowane. W przypadku najmłodszych dzieci pomocne jest zakładanie bawełnianych rękawiczek lub po prostu skarpetek na dłonie.

O skórę dobrze dbać od środka. Należy pić duże ilości wody, by nawilżać ją i wzmacniać.
W niektórych sytuacjach wskazana jest wizyta u lekarza oraz sięgnięcie po leki antyhistaminowe. Lekarz może zapisać również maści – antybiotyki i steroidy.